Spomenik prirode Cerjanska pećina je zakonom zaštićeno prirodno dobro koje čine erozivno tektonski kraški speleološki objekti locirani na oko 14 km od centra Niša, na severnim predelima Kalafata, u blizini Kameničkog visa, u atarima sela Cerja i Kravlja.
Cerjanska pećina je još 1955. godine bila prepoznata kao prirodno blago i kao takva bila zaštićena u okviru grupe speleoloških objekata severnog Kalafata pod nazivom pećina Propala i Mala Propala.
Kao prirodno dobro od izuzetnog značaja godine 1998. Cerjanska pećina zaštićena je Uredbom Vlade RS o zaštiti spomenika prirode “Cerjanska pećina” i tada je svrstana je u I kategoriju kao Spomenik prirode sa površinom od 63,96ha.
Zaštićeni sistem sastoji se iz više speleoloških objekata:
- Ponorska pećina Provalija
- Ponor Cerjanaka Propast
- Povremeno sifonsko vrelo kod Kravlja
- Kraška jama iznad Kravljanskog vrela
Ukupna dužina do sada ispitanih pećinsih kanala je 7,149m, po čemu je ovo drugi najduži istraženi pećinski sistem u Srbiji. Ovime je i dokazana povezanost Ponorske pećine Provalije i vertikalne kraške jame iznad Kravljanskog vrela.
Sama pećina je bogata nakitom koji se prostire celom njenom dužinom. Ona otkriva predivan podzemni svet satkan od hodnika i dvorana prosečne visine od 15 do 40 m koji kriju na stotine morfoloških i hidroloških oblika, najrazličitijih formi, veličina i boja, pećinskog nakita – stalaktita, stalagmita, heliktita, talasastih draperija, pećinskih korala i kristalnih cvetova koji se samo ovde mogu videti u Srbiji. Heliktiti koji su ovde pronađeni predstavljaju posebnu vrstu pećinskog nakita koji se suprotno fizičkim zakonima i zemljinoj teži formira i pruža i visi u svim pravcima kao naelektrisana kosa.
Vizitorski centar „Cerjanska pećina“
Nakon osam meseci izgradnje vizitorski centar „Cerjanska pećina“ otvoren je maja 2019. godine, kao mesto gde će svi posetioci, turisti, ljubitelji adrenalin sportova i speleolozi moći da dobiju sve potrebne informacije o lokalitetu kao i da iznajme opremu neophodnu za silazak u pećinu. U njegovom sklopu, na površini od 250m2 nalazi se prostor sa svlačionicom – garderobom, turističko – informativni centar i prodavnica suvenira.
Vizitorski centar je zajednički projekat Turističke organizacije Niš, Grada Sofije i udruženja „Love and Light“ iz Montane u Bugarskoj, a realizovan je u okviru „Interrerg“ IPA programa, prekogranične saradnje Srbije i Bugarske.
Izgradnja vizitorskog centra značajna je ne samo za razvoj spelo turizma, već i za dalji razvoj čitavog regiona oko Cerjanske pećine, Kameničkog visa i svih staza koje se nalaze na ovom području.
Kontakt:
Turistička organizacija Niš
018/524877, 060/5069366
sp.cerjanskapecina@gmail.com
fb: @sp.cerjanskapecina
Direkcija za izgradnju grada
064/8678882
0648269961
cerjanska.pecina@direkcija.co.rs
Upravljanje spomenika prirode „Cerjanska pećina“ regulisano je Zakonom o zaštiti prirode („Službeni glasnik Republike Srbije, broj 36/09, 88/2010 i 91/10) i Uredbom Vlade Republike Srbije o zaštiti spomenika prirode „Cerjanska pećina“ („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 5 od 27.02.1998.god.).
Uredbom o zaštiti spomenika prirode pod zaštitu dršave stavljen je kompleks speleoloških objekata „Cerjanska pećina“ na teritoriji grada Niša, a obavljanje poslova upravljanja zaštite i razvoja preneto je Javnom preduzeću Direkcija za izgradnju grada Niša.
Dokumentacija:
- 01 Operational and management plan – Eng
- 1 Operativni upravljački plan – Srpski
- 02 Feasibility Study – Eng
- 1 Studije izvodljivosti – srpski
- 03 Expertise in development of walikng and off road
- 1 Routes_Nis
- 04 Analysis_Situation_Nis, Montana, Sofia
- 1 Analysis_Situation_Nis Final
Turističko – planinarska staza „Prsten Kalafata“
