Opšte informacije
Na brdu Čegar, na mestu čuvene bitke iz Prvog srpskog ustanka, podignut je spomenik u znak sećanja na hrabre ustanike i njihovog komandanta, vojvodu Stevana Sinđelića. Nakon bitke na Čegru, Osmanlije su od lobanja poginulih srpskih ratnika sagradili Ćele-kulu, jedan od najstrašnijih spomenika srpske istorije.
Lokacija
Brdo Čegar, 6 km od centra Niša
Ulaz
Ulaz je slobodan. Angažovanje lokalnog turističkog vodiča se naplaćuje (https://visitnis.org/sta-raditi/razgledanje-grada-i-vodici/turisticki-vodici/).
Za organizovane posete neophodno je najaviti dolazak na broj telefona +381642235733 (Srđan) zbog regulisanja saobraćaja (dolazak autobusa) i realizaciju obilaska.
Više informacija
Spomenik na Čegru
Na mestu na kome se nalazio šanac Stevana Sinđelića i njegovih vojnika podignut je spomenik u obliku kule – simbol vojnog utvrđenja (1927). Projektant spomenika je Julijan Djupon, ruski emigrant iz Niša, dok je bronzano poprsje Stevana Sinđelića, koje se nalazi u kuli, izradio jugoslovenski vajar Slavko Miletić. Ovaj spomenik simbolizuje herojski podvig vojvode Sinđelića i čuva uspomenu na borbu za slobodu.
Bitka na Čegru
Nakon više od četiristotine godina pod vlašću Osmanlijskog carstva srpsko stanovništvo počinje da se okuplja i organizuje Prvi srpski ustanak (1804–1813), napadajući osmanlijsku vojsku na teritoriji tadašnje Srbije.
Oslobođenje Niša, kao strateški važnog mesta, bio je jedan od glavnih ciljeva ustanika. Na proleće 1809. godine u okolinu Niša stiže oko 16 000 srpskih vojnika, koji su se rasporedili na više tačaka i mesec dana utvrđivali položaje i spremali taktiku za napad na Niš. Vojvoda Stevan Sinđelić sa svojih 4 000 ustanika bira najistureniju tačku, na brdu Čegar, 6 kilometara od grada.
Nesloga među vojvodama i odsustvo očekivane pomoći ruske vojske doveli su do toga da srpski ustanici oklevaju sa početkom bitke za oslobođenje grada. Za to vreme, Osmanlijama stiže pomoć sa teritorije celog Balkana. Sve to uzrokovalo je da u zoru 31. maja 1809. godine osmanlijska vojska napadne položaje na brdu Čegar.
Bitka je trajala celog dana, a duplo brojnije i bolje naoružane Osmanlije nisu uspele da do sumraka slome otpor Srba. Krajem dana, vojni zapovednik Huršid-paša podzemnim putem, koji vodi od Tvrđave do severozapadnog dela Čegra, šalje 4.000 odmornih vojnika, koji su uspeli da uđu u Sinđelićevo utvrđenje. Od gustine osmanlijskih vojnika srpski borci više nisu mogli da koriste ni kuburu, ni mač – jedino oružje bili su im zubi.
Herojski podvig vojvode Sinđelića
Uvidevši da protiv ovako velike sile nema baš nikakve šanse, Sinđelić naređuje da se izvrši priprema barutane. On okuplja svoje saborce i oslobođa ih ustaničke zakletve, dajući im mogućnost da napuste Čegar. Nijedan ustanik nije napustio vojvodu, ostali su s njim da zajedno brane srpsku čast. Pred sam zalazak sunca Sinđelić izvodi herojski podvig – pustivši da se što veći broj Osmanlija okupi oko njega, vadi kuburu, puca u barutanu i celo utvrđenje. Veliki broj protivničkih vojnika, saborci i on lete u vazduh. Eksplozija je označila kraj neravnopravne borbe.
